ՊԵՏԵՐ ՀԱՆԴԿԵ. «ԱՇԽԱՐՀԻ ԿՇԻՌԸ» ԳՐՔԻՑ

1975 թվականին, երբ Հանդկեն աշխատում էր իր «Ձախլիկ կինը» պատմվածքի վրա, զուգահեռ սկսեց նոթատետրում գրառումներ անել: Տպավորություններ, ապրումներ, որոնց, ինչպես Հանդկեն է գրքի առաջաբանում գրում, չէր հաջողովում գրական ձեւ հաղորդել: «Դրանք կարող էին մոռացվել»,-գրում է հեղինակն ու հավելում, որ ինչ-որ պահից այդ առօրյա մոռացության փաստն հատկապես նկատելի դարձավ իր համար եւ ավելի սուր սկսկեց զգալ եղածը վավերացնելու անհրաժեշտությունը եւ նույն պահին անգամ միեւնույն դարձավ  այդ ամենին գրական ձեւ հաղորդելու սկզբնական մտադրությունը: Այսպես լույս տեսավ «Աշխարհի կշիռը» (Das Gewicht der Welt: Ein Journal (November 1975 – März 1977) -suhrkamp taschenbuch)՝ ներառելով հեղինակի գրեթե երկու տարվա ամենօրյա գրառումները: «Սա մի տեսակ նոթատետրի է նման, որից յուրաքանչյուրը կկարողանա իր կենսագրությունը հավաքել»,-գրքի լույսընծայման իր մտադրության մասին մի նամակում գրում է  Հանդկեն ընկերոջը՝ Ալֆրեդ Կոլլերիչին (Handke/Kolleritsch 2008, էջ. 98-99):

Ստորեւ ներկայացնում ենք գրքից ընտրված գրառումների թարգմանությունը:

 (Für den, den՚ s angeht- նրանց, ում վերաբերվում է)

***

Ես պիտի դադարեմ մեղավոր զգալ բոլոր այն պահերին, երբ ոչինչ չեմ զգում:

Հեռախոսով. «Գոնե մի բառ ասա, ջերմ կամ թեկուզ անտարբեր մի բան»: Լռություն:

Ինքնագնահատականս բարձրանում է, երբ հաջողում եմ հակիրճ լինել:

Այլ բան պատկերացնել, որևէ բան ավելացնել կարենալը, ուրիշ վայրերի և ժամանակի համար տրամադրություն ունենալը, առհասարակ նորից մտածելու ունակ լինելը, այսօր արդեն այս ամենը Թողություն եմ համարում:

Երկու օր սպասեցի, որ գոնե մեկը քաղցր մի բառ ասի. հետո մեկնեցի երկրից:

Երբ մեկի հետ եմ լինում, հետո հաճախ հպարտ եմ ինձնով, որ իմ մասին ոչ մի գաղտնիք չեմ բացահայտել:

 Գունատ, շպարված գլխարկավոր մի կին սրճարանում. եւ երբ ինչ որ մեկը խոսեցնում է նրան՝ կինը վերջապես հասնում է ձգվող օրվա միակ խաղաղեցնող կետին՝ խոսեցված լինելուն:

Ցույց տալ, թե ինչ է մենակ լինելը (օրինակ դռան զանգն են տալիս և շեմին մի երեխա է կանգնած):

Ասես ցավն անցյալ չունենա:

Նորից այն զգացումը, որ միայն սխալ մարդկանց ես ճանաչում:

Ինչ-որ մեկը հավաքում է հեռախոսահամարը, բայց սխալ տեղ է ընկնում: Լսափողը մի երեխա է վերցնում, նա մենակ է ու լաց է լինում. այսպես ևս պատմություն է սկսվում:

«Երազիդ մեջ ինչի՞ շուրջ էր պտտվում քո այսօրվա կասկածը»:

Երբեմն իսկապես ուզում եմ արգելել ինձ ինչ-որ բանի մասին խորհել, օրինակ` մահվան:

«Ինչպե՞ս ես»: «Չգիտեմ: Ինձ թվում է՝ անտանելի եմ դառնում»:

Գլուխը ձեռքերի մեջ առնել. քնքշություն ինքդ քո հանդեպ:

Տանս դիմաց մի ցուցանակ կախել՝ նախազգուշացմամբ. «Այստեղ կարդում են»:

Ա.-ն ասաց. «Ես Ն.-ին չեմ սիրում և ինքն էլ ինձ չի սիրում, ինքը պարզապես չի ուզում իմանամ, որ ինձ չի սիրում»:

Ցրտին անշարժ  նստած՝ վերջապես ներսումս մի տաք կետ եմ գտնում, որն իմ անշարժության շնորհիվ աստիճանաբար տարածվում է այնքան, որ ամբողջովին ջերմանում եմ:

«Ատո՞ւմ ես ինձ»: «Ոչ, ամեն բան նախօրոք պատկերացրել էի»:

Տարեց կինը ներողություն է խնդրում վարորդից, որ սխալ ավտոբուս է նստել:

«Հենց հիմա ի՞նչ ես անում»: «Նայում եմ դիմացս ու թույլ եմ տալիս ինձ տիեզերք տանել»:

Երբ նայում եմ ինձ, մտածում եմ՝ լավ էլ վախենալու իրավուք ունեմ, բայց այդ մասին այլեւս չպետք է խոսեմ:

Ես հպարտ էի, վերջապես սպանության ականատես դարձա:

Իմ հավասարակշությունը սարսափի ու միօրինակության միջեւ:

Սա ցավ չէ, միայն՝ գանգատ:

Զգացողությունը. ես ճակատագիր ունեմ եւ տնօրինում եմ այն:

Ասես գեղեցիկը միայն ցանկալի կնոջ պատճառով գոյություն ունի:

Մեծ գրականության թերությունն այն է, որ ամեն մի թափթփուկ ինքն իրեն կարող է նույնացնել դրա հետ:

Ամեն օր արվեստի կարիքն ունեմ, որպեսզի սիրելի մարդկանց մահը չկամենամ կամ թույլ չտամ նրանց մեռնել իմ անսրտություն մեջ:

Ցավի դեպքում վատն այն է, որ բովանդակ աշխարհն այնքան կարծեցյալ է դառնում, որ մարդ անկարող է ուրիշին օգնել:

 Հիմա մեկ այլ ցավ եմ զգում՝ ապաքինման ցավը:

Վերագտնել մարդկանց մոռացյալ, անանուն լեզուն եւ այն կշողա անառարկելիության մեջ (իմ աշխատանքը):

 Արեւը գրող ձեռքիս է ընկնում ու զորեղացնում այն:

Նրա սառը մազերը տաք արեւի տակ:

Հիմարությանն ու անամոթությանն  ի պատասխան՝ ուղղակի դանդաղորեն բարձրացնել գլուխը:

Նա դեպի ինձ է գալիս, որովհետեւ ես միակն եմ, որ կարող եմ կործանել նրան (մարդկանց վրա, որոնք նրա համար պատասխանատու են, ոչ մի իշխանություն չունի, իսկ ինքն իր համար պատասխանատու չէ):

Թեւ մահվան վախի մեջ խնդրում էի, որ մնա՝ փախուստի դիմեց, որովհետեւ զգաց մահաբույրը:

 Այս սառը հեռախոսը:

 «Էլի մնա, ասացի ժպտալով»,- ես մի քիչ վախենում եմ:

Վեր կենալն ու գնալը. ինչպիսի երջանկություն:

Օգնություն ընդունելու իմ անկարողությունը. սառնության ու անտարբերության եւս մի նշան:

Որպես փրկություն՝ ինքդ քեզ մեկ այլ ցավ պատճառելը:

Լուսանկարը՝ Դ. Վենդեի

Գերմաներենից թարգմանությունը՝ Ա. Հակոբյանի