Ասել, անել

Ռոման Յակոբսոնին*

Այն ամենի միջև, որ տեսնում և ասում եմ,
Այն ամենի միջև, որ ասում և լռում եմ,
Այն ամենի միջև, որ լռում և երազում եմ,
Այն ամենի միջև, որ երազում և մոռանում եմ,
Գտնվում է պոեզիան:
Այն սահում է «այո»-ի և «ոչ»-ի միջև.
ասում է,
ինչի մասին լռում եմ,
լռում է
այն մասին, ինչից խոսում եմ,
երազում այն,
ինչը փորձում եմ մոռանալ:
Ասելիք չէ,
այլ անելիք:
Անելիք է,
որն ասելիք է:
Պոեզիան
ասվում է ու լսվում.
այն իրական է:
Հենց ասում եմ,
որ իրական է,
հօդս է ցնդում:
Այդպես ավելի՞ իրական է:
Շոշափելի միտք,
անշոշափելի
ասելիք.
պոեզիան
գնում ու գալիս է
լինելու ու
չլինելու միջև:
Հյուսում արտացոլանքներ,
ապա դրանք քանդում:
Պոեզիան
աչքեր է ցողում էջերին,
բառեր ցողում աչքերում:
Աչքերը խոսում են,
բառերը տեսնում են,
հայացքները խորհում են:
Լսել
մտքերը,
տեսնել
ինչ ասում ենք,
դիպչել
մարմնին
մտքերի:
Աչքերը
փակվում են:
Բառերը բացվում են:

Փողոցը

Փողոցը լուռ է ու երկար:
Քայլում եմ խավարում և սայթաքում ու ընկնում
և վեր եմ կենում ու քայլում, խարխափում,
քարերը՝ համր, տերևները՝ չոր,
ու հետևիցս մեկն էլ է քայլում դրանց վրայով.
եթե կանգ եմ առնում, կանգ է առնում;
եթե վազում եմ, վազում է: Դեմքս շրջում եմ. ոչ ոք չկա:
Ամենուր խավար է, ու ելք չկա,
ու պտտվում եմ անկյուններով,
որ միշտ նայում են դեպի փողոց,
ուր ո՛չ ինձ սպասող կա, ո՛չ էլ հետևող,
ուր հետեւում եմ մի մարդու, ով սայթաքում է
և վեր է կենում ու ինձ տեսնելիս ասում. «Ոչ ոք չկա»:

Քամի

Տերևները երգում են
տանձը պարում է՝ կախված տանձենուց,
վարդն օրորվում է,
քամուց, ոչ թե իր թփի երերալուց:
Ամպեր ու ամպեր
քնած լողում են, ջրիմուռները կախված են օդում.
անտեսանելի ուժով
ողջ տարածությունն է նրանց պտտում:
Շուրջս դատարկ տարածություն է.
կակաչի ցողունը թրթռում է
ու մի մերկ աղջիկ
քամու հոսանքով վեր է սլանում:

Ես ոչինչ եմ,
լողացող մարմին, լույս, ալիք.
ամեն ինչ քամուց է,
իսկ քամին օդ է՝
միշտ ճանապարհորդ...

Լռություն

Ինչպես երաժշտության խորքից
ծլում է մի նոտա,
որ միաժամանակ թրթռում է, ուժգնանում ու մարում,
մինչև ուրիշ մեղեդու մեջ չի քարանում,
ծնվում է լռության խորքից
մեկ այլ լռություն, սուր աշտարակի, թրի նման
բարձրանում, աճում և մեզ կանգնեցնում,
ու մինչ բարձրանում է, ընկնում ենք
հիշողությունների, հույսերի,
փոքր ու մեծ ստերի գիրկը,
և ուզում ենք գոռալ, իսկ կոկորդում
մարում է ճիչը.
ընկնում ենք լռության գիրկը,
ուր լռություններն են քարանում:

Բանաստեղծի տապանագիր

Ուզում էր երգել, երգել
մոռանալու համար
իր կյանքն իրական՝ ստերով լի,
և մտաբերել
ստահոդ կյանքը ճշմարտացի:

Վաղորդայն

Սառը ձեռքերը հապճեպորեն
մեկ առ մեկ քանդում են
վիրակապերը մգացած:

Բաց եմ անում աչքերս
դեռ ողջ եմ
դեռ տանջվում եմ
դեռևս թարմ մի վերքից:

Քո աչքերը

Քո աչքերը ծննդավայրն են
կայծակի ու արցունքի,
խոսուն լռություն են,
փոթորիկ են առանց քամու,
ծով՝ առանց ալիքների, բանտարկված թռչուններ,
նիրհող ոսկե գազանիկներ,
տոպազներ են նման դաժան ճշմարտության,
աշուն են անտառի բացատում,
որտեղ լույսը երգում է՝ ծառի ուսին
թառած, և բոլոր տերևները թռչուններ են,
լողափ են, որն առավոտյան
աստղալից աչքեր ունի,
զամբյուղ՝ հուրհրատող մրգերով լի,
սուտ, որ սնում է,
այս աշխարհի հայելիներն են,
հեռուները տանող դռներ,
կեսօրին ծովի հանգիստ ծփանք,
թրթռացող ամեն մի բան, մեղմ անձրև:

Երկու մարմին

Երկու մարմին դեմ-դիմաց
երբեմն երկու ալիքի պես,
իսկ գիշերն՝ օվկիանոսի:

Երկու մարմին դեմ-դիմաց
երբեմն երկու քարի նման,
իսկ գիշերն՝ անապատի:

Երկու մարմին դեմ-դիմաց
երբեմն արմատների պես
գիշերում կապկպված:

Երկու մարմին դեմ-դիմաց
երբեմն ծալովի դանակի պես,
իսկ գիշերը՝ կայծակի:

Երկու մարմին դեմ-դիմաց
ցած ընկնող երկու լուսատու
երկնքում դատարկ:

* Ռուս և ամերիկացի լեզվաբան, գրականագետ: Կառուցվածքային լեզվաբանության մասնագետ, 20-րդ դարի ամենահայտնի և ամենաազդեցիկ լեզվաբաններից մեկը:

Իսպաներենից թարգմանեց Անի Գասպարյանը