Քսաներորդ դարի երկրորդ կեսին հայ մշակութային ասպարեզ մտավ ևս մի` ստեղծագործական վառ անհատականություն ունեցող արվեստագետ` Ռուդոլֆ Խաչատրյանը: Բնությունը շռայլ էր գտնվել նրա հանդեպ` օժտելով արվեստագետին բնորոշ շնորհներով, գեղեցիկը ընկալելու և վերարտադրելու բնատուր ընդունակություններով:

    «Նրա համակրանքը Վերածննդի դարաշրջանի գեղանկարչության, հայկական ճարտարապետության և ֆրեսկայի, քանդակագործության հանդեպ խիստ բնականորեն ներդաշնակում է այսօրվա «փաստագրության» և ժամանակակից նկարչության սկզբունքների հետ»,- այսպես է բնութագրում Ռուդոլֆ Խաչատրյանին նկարիչ Թարի Սալախովը:

   Ռուդոլֆ Խաչատրյանը (1937-2007) դեռևս 18 տարեկանից մասնակցել է հանրապետական ցուցահանդեսների: Ցուցադրվել է Լեհաստանում, Չեխոսլովակիայում, Բուլղարիայում, Ավստրիայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Անգլիայում, ԱՄՆ-ում, Հայաստանում, Մոսկվայում և այլուր:

    Գեղանկարչության, գրաֆիկայի և մասամբ քանդակագործության դասերը Ռ.Խաչատրյանը ստացել է մեծանուն նկարիչ-քանդակագործ Երվանդ Քոչարի մոտ, այնուհետև այն ծավալել և խորացրել է Ռուսաստանում (Մոսկվա), ապա Անգլիայում (Լոնդոն):

    Վերածննդի՝ մասնավորապես Լեոնարդո դա Վինչիի հանդեպ պատկառանքը լրացվել է  կուբիզմի, սյուրռեալիզմի նկատմամբ հակումով, այնուհետև անցում է կատարել դեպի «բաց ֆորմաները»: Իր աշխատանքներում նկատելի են Ռաֆայելի, Դյուրերի, Ջորջոնեի ստեղծագործությունների և նույնիսկ Դոնաթելլոյի ազդեցությունը:

    Ռուդոլֆ Խաչատրյանը աշխատել է սև կամ միատոն դեղնակարմրավուն մատիտներով, բաց շագանակագույն հեղուկ թանաքով (սեպիա), կարմրավուն կավճամատիտով (սանգինա), գործածում է գրիչն ու վրձինը, ստվարաթուղթը, ինչպես նաև սպիտակ կամ երանգավոր խավաքարտը, աշխատել է կավճե հատուկ գրունտով (լևկաս) պատված տախտակի վրա:

    Ռուդոլֆ Խաչատրյանն իր առաջին բրոնզե մեդալը ստացել է 1959թ. («Ուսանողուհու դիմանկարը») Վիեննայում կայացած երիտասարդական և ուսանողական համաշխարհային 7-րդ փառատոնի ժամանակ, երկրորդ մրցանակը՝ ՀՍՍՀ մշակույթի նախարարության առաջին մրցանակը 1970թ. Կոմիտասի 100-ամյակին նվիրված «Կոմիտաս» աշխատանքի համար:

    Ռուդոլֆ Խաչատրյանը 1971թ-ից ապրել ու ստեղծագործել է Մոսկվայում, վախճանվել է Գերմանիայում 2007 թվականին:

    Բազմաթիվ գրքեր, հոդվածներ, ֆիլմեր են նվիրվել  տաղանդավոր նկարչի ինքնատիպ արվեստին:

    Խաչտարյանական պարզ ու հստակ գծաընկալումը, մարդկային բնավորությունների խորունկ պատկերավորությունը, ծավալատարածական հորինվածքների իրեն հատուկ ձևագոյացումները հուզել և դեռ հուզելու են շատերին:

    Հետաքրքիր է հետևել մասնագիտական գրականությունում արվեստագետների և արվեստաբանների վերլուծականներին, որոնք յուրովի են ներկայացնում Ռուդոլֆ Խաչատրյան մարդուն և արվեստագետին:

    Նրա գործունեության մասին են գրել, հիշատակել ինչպես արվեստաբաններ, այնպես էլ արվեստագետներ, նույնիսկ փիլիսոփաներ, ինչպիսիք են Մուսեյ Կագանը, Հենրիկ Իգիթյանը, Լ.Աբրահամյանը, Թարի Սալախովը և ուրիշներ:

    Տեսաբաններից շատերը հատկապես ընդգծել և բարձր են գնահատել.

    ա. Նրա գծաընկալումը, գծի միջոցով առարկայի վերարտադրումը, դասական նկարչությանը բնորոշ մոտեցումներով: Նրան բնութագրում և որակում են որպես գծի վարպետ, գծի երգիչ: Նկարիչ Թարի Սալախովն ու Միխայիլ Լազերևն իրենց` «Ռուդոլֆ Խաչատրյան. գծանկար» աշխատության մեջ, նկարչին բնութագրում են որպես գծի բանաստեղծ:

 Վտարանդին 1981թ.

    բ. Ռ.Խաչատրյանը որպես դիմանկարի ժանրի լավագույն գիտակ:

 Կնոջ դիմանկարը   1973թ. 

    գ. Ռ.Խաչատրյանը որպես Երվանդ Քոչարի «ծավալային նկարչություն» տեսակի շարունակող, որպես կերպարվեստում և քանդակագործության մեջ ծավալային աշխարհընկալման ինքնատիպ մոտեցումեր ունեցող արվեստագետ:

   բազմաչափ օբյեկտ

  դ. Ռ.Խաչատրյանը որպես գեղեցիկը պատկերող արվեստագետ:

 Պատուհանի առաջ   1982թ.

    «Նկարիչը ոչ թե պարզապես պատկերում է աշխարհը, այլ պատկերային ձևով իմաստավորում է այն, նմանության է ձգտում ոչ թե հանուն նմանության, այլ ձգտում է հասու լինել, թե կեցության ընդհանուր օրենքները ինչպես են դրսևորվում առարկայական ձևերի բազմազանության մեջ»,- այսպես է արտահայտվում նկարչի մասին Մուսեյ Կագան:

    «Ռ.Խաչատրյանը սիրում է իր նատյուրմորտները կառուցել իրբրև բազմաֆիգուր նկարներ, ուր ամբողջ տեսարաններ են «խաղացվում» տարբեր առարկաների փոխգործողությամբ, որոնք երկխոսության մեջ են մտնում իրենց եզակի մարմնի ձևի, ֆակտուրայի, նկարագրի նմանության և տարբերության շնորհիվ, և այդ լուռ երկխոսությունները չափազանց հետաքրքիր են համադրությունների և հակադրությունների սրությամբ»,- այսպես է նկարագրում նկարչի գործելավոճը Մուսեյ Կագան:

    Լևոն Աբրահամյանը «Բազմաչափ օբյեկտ» ձեռնարկում ծանոթացնում, մեկնաբանում է Ռուդոլֆ Խաչատրյանին որպես քանդակագործ, ով քանդակագործական և գեղանկարչական բարդ, բայց միաժամանակ պարզ համադրումներով փորձում է ցույց տալ և արտահայտել մայրությունը, երկինքն ու երկիրը, լույսն ու խավարը, գիշերն ու ցերեկը և այլն: Այս ամենը միասին վերլուծանկարագրողական տարբերակով հեղինակը փորձում է մատուցել ընթերցողին:

    Ինչ վերաբերվում է Հենրիկ Իգիթյանի «Ռուդոլֆ Խաչատրյան» փոքր ձեռնարկին, ապա այստեղ հեղինակը վերլուծում է Խաչատրյանի գրաֆիկական աշխատանքները՝ դիմանկարներն ու նատյուրմորտները:

    Այս գրքում ներկայացված են այնպիսի գրաֆիկական աշխատանքներ ինչպիսիք են՝ «Պատուհանի առաջ», «Վտարանդին», «Արմեն Ջիգարխանյանը ներկայացումից առաջ», ինքանադիմանկարներ, «Հրանտ Մաթևոսյանի դիմանկարը», «Կնոջ դիմանկարը» (թիկնոցով), «Արվեստանոցում. առավոտ» և այլն:

    Նկարիչ Թարի Սալախովի և Միխայիլ Լազերևի համատեղ հրատարակված գրքում «Ռուդոլֆ Խաչատրյան-գծանկար»-ում զետեղված են Ռուդոլֆ Խաչատրյանի ընկերների, գործընկերների, արվեստաբանների ու արվեստագետների կարծիքներն ու հիշողությունները նկարչի ու նկարչի ստեղծագործությունների մասին:

    «Հազվագյուտ արվեստագետներ են բարձրացել-հասել մարդու այնպիսի սիրո, այնպիսի հարգանքի, ինչպիսին Խաչատրյանը»,- գրել է Թարի Սալախովը:

    Արվեստաբան Արարտ Աղասյանը («Հայ կերպարվեստի զարգացման ուղիները XIX-XX-դդ. դարերում», «Հայ արվեստի պատմություն») նշում է հետևյալը, որ Ռ.Խաչատրյանը գրաֆիկային ամբողջությամբ նվիրված արվեստագետ է, այն որ Ե.Քոչարից ժառանգել է գեղեցկության դասական ըմբռնումը և գեղարվեստական ժամանակակից մտածողությունը:

    Համոզված ենք, որ ապագայում էլ շարունակելու են  խոսել, գրել, վերլուծել նկարչի գործերի ու գործելաոճի մասին, այն մարդու մասին, ով հարգված ու սիրված է ոչ միայն իր ընկերների, այլև արվեստը սիրող ու գնահատող մարդկանց կողմից, հայտնի նկարիչ է ոչ միայն Հայաստանում և Ռուսաստանում, այլև Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Անգլիայում և այլուր:

      Գրականություն Ռուդոլֆ Խաչատրյանի մասին