Որքան հեռանում ես, հիշողությունն ավելի է հավաքվում
Նախորդ ամիս Ստամբուլում բացվեց ժամանակակից կերպարվեստը ներկայացնող մի ցուցահանդես, որը ուներ նաև հայ ներկայացուցիչ՝ նկարիչ Լևոն Ֆլջյանը: Cultural.am-ի հետ զրուցյում արվեստագետը պատմեց ցուցահանդեսի և իր հետագա պլանների մասին: Զրույցը չշրջանցեց նաև առօրյա շատ հարցեր, որոնք նույնպես ընթերցողին գուցե հետաքրքրեն:
- Քանի որ մեր զրույցի ինֆորմացիոն առիթը վերջերս Ստամբուլում տեղի ունեցած ցուցահանդեսն է, սկսենք այդտեղից: Ի՞նչ ցուցահանդես էր, ինչո՞վ այն առանձնացավ մինչ այս քո մասնակցած ցուցահանդեսներից:
- Հետաքրքիրն այն էր, որ ուղղակի ինտերնետով կապվեցին. Ֆեյսբուքով գրեցին, որ նման ցուցահանդես է լինելու և առաջարկեցին մասնակցել: Կազմակերպիչները հավանել էին իմ վերջին շրջանի գործերը:
Լավ նախաձեռնություն էր կերպարվեստի խնդիրների մասին: Կապված էր վերջին աուկցիոններից մեկում Ֆրենսիս Բեկոնի կտավի շատ թանկ վաճառվելու փաստի հետ ու նորից բարձրացնում էր այն հարցը՝ կերպարվեստը մահացել է, թէ ոչ, որ միշտ եղել է 20-րդ դարում և նորից ու նորից արծարծվել տարբեր կտավների ի հայտ գալով:
Ցուցահանդեսին մասնակցում էր 10 արվեստագետ, որից երեքն էին այլ երկրներից: Ցուցահանդեսը հետաքրքիր անցավ. Աշխատանքներիս նորովի էին նայում, համեմատում էին: Ծանոթացա մասնակիցների հետ: Ծանոթացա` ինչ է կատարվում Թուրքիայում արվեստի դաշտում:
- Արվեստասերներն Ստամբուլում իսկապե՞ս ակտիվ են: - Բավականին ակտիվ էին: Գիտես, այնտեղ կա արվեստի շուկա, որը դու տեսնում ես և, կարելի է ասել, զգում ես: Կան հետարքրքրվողներ, գնորդներ: Այսինքն, մարդիկ ուղղակի չեն գալիս նայում ու գնում: Նրանք հետաքրքրվում են արվեստով ու ցանկություն ունեն գնել: Բավականին ակտիվ են կոլեկցիոներները, ցուցասրահները, ինչի պակասը կա Հայաստանում: Մեզ մոտ սա դեռ չի ձևավորվել, փորձեր շատ են եղել, բայց դեռ կայուն հիմքերի վրա չէ:
- Ի՞նչ արձագանքներ եղան քո աշխատանքներին, հետաքրքրվողներ կայի՞ն:
- Կային իհարկե: Մի քանի հարցազրույցներ տվեցի, որոնցից մեկը ԱԿՕՍ շաբաթաթերթին: Լավ գնահատական կարող եմ տալ այս այցին ու ցուցահանդեսին: Այս ցուցահանդեսը Ստամբուլում մարտ-ապրիլ ամիսներինն բավականին հայտնի էր, նույնիսկ մի քանի ամսագրեր այն ամսվա ցուցահանդես էին ճանաչել այն:
- Արձագանքների մասին խոսեցինք: Ստեղծագործելու ընթացքում, գործը ստեղծելիս արձաքանքի մասին մտածու՞մ ես, ի՞նչ տեղ ունի ինտերակտիվությունը քո ստեղծագործական կյանքում:
- Երևի չեմ մտածում արձագանքի մասին: Դա նման է մտածողության առաջարկ անելուն: Դու չես մտածում` ինչպիսին կլինի արձագանքը, որ ըստ այդմ ստեղծագործես, դու անում ես այն, ինչով որ հետաքրքրվում ես: Եթե ի սկզբանե մտածես, որ «այ սա էսպես անեմ, էսպես կլինի արձագանքը», կստացվի, որ ինքնախաբեությամբ ես զբաղվում:
- Բայց դա չի նշանակում, որ դիտողի կարծքը կարևոր չէ...
- Չէ, իհարկե: Դիտողի կարծքիը շատ կարևոր է: Որովհետև սա երկխոսություն է: Որովհետև եթե չես ցուցադրելու գործը, այն ստեղծելու իմաստն է կորում:
- Քանի որ իրականություն-վիրտուալ իրականություն հասկացությունները քո շարքերից մեկի հիմնական թեման են, ինչպե՞ս են հարաբերություններդ համացանցի հետ, որտե՞ղ է այն քեզ խանգարում ու որտեղ օգնում: - Ինտերնետը գործիք է որից պետք է օգտվես: Բայց դու ես որոշում քո ներգրավածության չափը: Եթե շատ ես խորանում վիրտուալ երևույթների մեջ, կորցնում ես կապը իրականության հետ: Սա իրականում չի տալիս այն, ինչ սովորական շփումը. չկա էմոցիոնալ դաշտը, այսինքն՝ կա, բայց սահմանափակ: Ինչ-որ բան պակասում է:
Ինտերնետը ինչ-որ չափով ժամանակ ու տարածություն կրճատելու ձև է, բայց շատ մինուսներ կան, որ լրացնել չի լինի: Ես խոսում եմ իրական կյանք-վիրտուալ կյանք հարաբերության մասին, բայց ինչ-որ բան փոխելուն միտված ոչինչ չեմ անում, ես դա պարզապես ցույց եմ տալիս: Որովհետև մի բան փոխելու համար նաև գործել է պետք:
- Վերջերս ամերիկացի կինոռեժիսոր Սփայք Ջոնսը մի դրամա ներկայացրեց, որտեղ անդադարձ կա վիրտուալի հետ զգայական հարաբերություններին և կուլմինացիան օպերացիոն համակարգի խափանումն էր, ու մարդը մնաց ընտրության առաջ` շարունակել ապրել առանց դրա, թե ոչ: Եթե գա այդ պահը, ի՞նչ ենք անելու:
- Մարդն ինքն է իրեն կապաքների մեջ դնում: Եթե կախվածություն ես ձեռք բերել, դա իհարկե վատ է, բայց առանց դրա հաստատ կարելի է ապրել: Ի՞նչ կանենք, եթե մի օր չլինի հեռախոս: Ոչ մի բան, կապրենք այնպես, ինչպես մինչև հեռախոսի ստեղծվելն ենք ապրել: Կոմունիկացիայի ֆորման կփոխվի միայն, ուրիշ ոչինչ:
- Իսկ քեզ հաջողվո՞ւմ է հավասարակշռությունը պահել:
- Երբեմն այո, երբեմն` ոչ, որովհետև երբեմն ընկնում ես այդ ինֆորմացիոն հոսքի մեջ, հետո հասկանում ես, որ շատ ժամանակ ես կորցրել: Բայց դա էլ է պետք (ժպտում է):
- Վերադառնանք պիքսելներին: Երբ առաջին անգամ ցուցահանդեսում տեսա այդ գործերը, միանգամից ծագեց հարցը, ինչի՞ց ծնվեց այն միտքը, որ գեղանկար կարելի է անել, որոնք բաղկացած են փոքրիկ քառակուսիներից: - Դա հետաքրքրությունների շրջանակից էր կախված: Պարզապես թվային արվեստով էի հետքարքրված և ընտրեցի «պիքսել» հասկացությունը, որ կա համաշխարհային փորձում: Ուղղակի ես ուրիշ բանի վրա շեշտը դրեցի, որոշեցի, որ թվային տեխնոլոգիայի աշխատանքի իմիտացիա չեմ անի և չեմ պատճենի այն, ինչ կա համակարգչում: Եթե ուշադիր լինենք, իմ աշխատանքներում իդեալական արտատպված չէ սկզբնական նկարը: Սա մի շղթա է, որ իրական կյանքից է սկիզբ առնում, տեղափոխվում թվային աշխարհ և վերադառնում է իրական կյանք, հետո նորից թվայնացվում՝ լուսանկարվում է ավարտված աշխատանքը կամ տեքստ է գրվում իր մասին, ինչպես այս հանդիպման ինտերնետային տարբերակը: Ես տեսնում եմ, լուսանկարում եմ, մշակում եմ համարգչով, հետո դա պատկերում կտավին: Մի շղթա է պտտվում, որն ի վերջո գալիս կանգնում է իրականության վրա:
- Կա՞ տարբերություն համակարգչի էկրանի լուսանկարի և կտավում պատկերվածի միջև:
- Շատ տարբերություն կա. ամեն մի պիքսելը հստակ չեմ նկարում, վրձնի հետք կա, որը տեխնիկայի միջոցով հնարավոր է կորցնել և նույն տոնայնությունն ստանալու հնարավորություն ունեմ, որը չեմ անում: Ես կենդանի եմ դարձնում կտավը, ձեռքի հետքը մնում է: Ցանկացած բան, որտեղ կա ձեռքի աշխատանք, ավելի ջերմ է, դա թողնում եմ, չեմ փորձում իդեալական ստանալ համարագչի վրա պատկերվածը: Ինչո՞ւ. Ի՞նչ նպատակ ունի անել դա, եթե համակարգիչն անում է շատ ավելի լավ:
- Պիքսելային վերջին շարքում կարծեմ անդրադարձ կար նաև ճարտարապետությանը…
- Երրորդը, այո, հիշողությունների շարքն է, որտեղ ճարտարապետությաննն անդրադարձ կա: Այս ֆորմայի մեջ 3 ցուցահանդես եմ ունեցել, բայց երեքն էլ շատ տարբեր են: Եթե առջինում թեման իրականություն-վիրտուալ իրականութուն կապն էր, կոմունիկացիայի ու դիսկոմունիկացիայի հարցը, երկրորոդում ավելի շատ մշակույթների տարբերությանն էր` արևմուտք-արևելք հարաբերությունները: Երրորդը, ինչպես արդեն նշեցի, հիշողոթյուններ էին: Հիմանկանում հին Երևանի լուսանկարներ էին: Հիշողությունը հավաքական հասկացություն է, և այս ֆորմայում շատ հետաքրքիր տեղավորվող: Ինչքան հեռանում ես, հիշողությունն ավելի է հավաքվում: Մոտիկից այն չես տեսնում, պետք է հեռանաս, որ հավաքվի պատկերը:
- Իսկ ի՞նչ լուսանկարներ էիր ընտրել: Դրանք գոյություն ունեցող շենքե՞ր են, թե՞…
- Հիմնականում այն շենքներն ու փողոցներն էին, որ տրանսֆորմացիայի էին ենթարկվել: Մի քիչ ավելի ընդհանրացված էին պիքսելները, տետրիսների նման էին պատկերները, մոտենում էս քանդվում է շենքը, հեռանում ես,հավաքվում է, մի տեսակ նման էին այդ քառակուսիները այն քարերին, որ շենքերը քանդեուց համարակալում են:
- Իսկ քեզ ո՞ր Երևանն է ավելի շատ դուր գալիս, հին, թե՞ նոր…
- Հինը ավելի կոլորիտային է, նորը քաոտիկ է, ես հարմոնիա չեմ տեսնում: Քաղաքը պետք է կմախք ունենա, որ չկա: Եթե չլինի մարդու կմախքը, ոնց ուզում ես մկանները միացրու, չի աշխատի, ինձ համար համենայնդեպս ու կարծում եմ շատերի, նույնիսկ կառուցողների համար նոր Երևանը անհասկանալի է: Կառուցողները մոտիկից են նայում, բայց չեն հեռանում, այդ շենքը գուցե այդտեղ սիրուն է, բայց ընդհանուրի մեջ չունի իր տեղը:
- Մենք հեռանանք ու մի քիչ ետ գնանք: 2008-ին շարժում էիր հիմնադրել` Restart: Այն կա՞, ի՞նչով է զբաղվում:
- Հիմա չկա, այն իր գործն արեց ու հիմա էլ չի գործում: Ինչքան որ պետք է գոյատևեր, գոյատևեց: Հիմա վերստեղծելու առիթ չեմ տեսնում: Ժամանակին անվանը համահունչ գործեր եղան: Ցուցահանդեսներ, հանդիպումներ: Կարծում եմ՝ նման շաժումները որոշակի ժամանակահատվածի համար են:
- Լավ, իսկ ինչպե՞ս են հարաբերությունները ստեղծագործական միությունների հետ:
- Անդամ չեմ, ոչ մի տեղ: Նույն մոտեցումն ունեմ, ինչ Restart-ի դեպքում. միությունը պետք է գոյություն ունենա այնքան, որքան դա պետք է: Ոչ թե միություն պետք է լինի, այլ ժամանակի ընթացքում գաղափարի շուրջ համախմբում, որն իր գործն անելուց հետո ավարտվի: Դրա համար էլ Restart-ը միություն չանվանեցինք կամ խումբ, այլ` շարժում:
Սակայն վերապահում չունեմ միության անդամների հանդեպ. ուզում ես` դարձիր միության անդամ, ուզում ես` ոչ: Ես գիտեմ նաև, որ դա նոր հարաբերությունների հնարավորություն է: Ի վերջո, մտքերի, կարծիքներ փոխանակում է լինում, մարդիկ իրենց դիրքորոշումն են հայտնում այս կամ այն հարցի մասին:
- Ի դեպ, դիրքորոշումների մասին: Սոցիալական, քաղաքական հարցերով հետաքրքրվո՞ւմ ես:
- Եթե ես կարող եմ ինչ-որ բան անել, անում եմ, բայց միշտ արվեստագետի տեսանկյունից եմ նայում: Պետք է հստակ իմանաս` ինչու ես դուրս գալիս փողոց: Ամեն մարդ պետք է իր դերն իմանա փողոց դուրս գալուց առաջ:
- Լավ, իսկ արվեստագետը պե՞տք է քաղաքականությամբ հետաքրքրվի:
- Ամեն դեպքում ինֆորմացված պետք է լինի, պարտադիր չի, որ ընդդիմադիր լինես, բայց պետք է իմանաս` ինչ է կատարվում: Բայց լավ կլինի, որ ամեն մեկն իր գործն անի: Արվեստագետը կարող է ստեղծագործելով էլ հայտնել իր դիրքորոշումը:
- Իսկ վերջում մի քանի բառով կպատմե՞ս առաջիկա ծրագրերի, ցուցահանդեսների մասին:
- Ստեղծագործական կյանքը բնականոն ընթացքի մեջ է: Առաջիկայում Եղեռնին նվիրված ցուցահանդեսի պետք է մասնակցեմ Գերմանիայում: Լինում են, իհարկե, նաև պասիվ շրջաններ, բայց դա էլ է պետք, պարտադիր չէ ողջ տարին ամսագրերի շապիկներին կամ առաջին էջերին լինես (ծիծաղում է), այն, ինչ կա գոհացնում է: Կուզեի պարզապես, որ ընդհանուր դաշտը մի փոքր ավելի ակտիվ լիներ:
Զրուցեց Աստղիկ Հակոբյանը
- Created on .
- Hits: 2868